Nije dichtbondel fan Elske Kampen: swietlûdige fersen foar koadebrekkers | Resinsje

‘[D]er sille dagen komme’, hat Tiny Mulder skreaun, ‘dat de mem tsjin it bern seit / helje my in healpûn kofje / in pak sâlt / en in bondeltsje gedichten’. Stel no, dat bern komt thús mei de nijste, sechsde bondel fan Elske Kampen (1955, Burdaard). Dan liket it wol wis dat mem oan it striken fan de boesgroentsjes en it ôfstofjen fan de piano foarearst net takomme sil. Want mem – of heit, of jo poëzijskôger – is fuort net klear mei Net fiksearre hûs .

Kampen har dichterslûd is sûnt har debútbondel Fan glês it brekken (2010) wat toan, technyk en muzikale taalbehanneling oanbelanget himsels aardich gelyk bleaun. Yn regelmjittige foarmen mei in soad swietlûdige binnenrimen jouwe har fersen in wrâld wer fol mei yntroverte, suver solipsistyske fertellers. Hieltyd rinne dy nei hoe’t se wurden binne sa’t se binne, en dogge dêrfan oan de lêzer ferslach yn de foarm fan oanwizingen.

Mar har ferslaggen – gedichten – fersette har sa troch de tiid hinne yn tanimmende mjitte tsjin ôfrûne ynterpretaasjes. Yn de nije bondel moat de lêzer hieltyd op syk nei basisynformaasje. Wa is hjir yn geheimtaal oan it wurd: de auteur fan no, it famke fan doe, in ding miskien? En tsjin wa praat de ferteller eins: tsjin in ‘do’ dy’t in heit is, in broer, in lover, de ferteller sels, in lêzer, of, alwer, in ding miskien?

De ‘ik’ yn de bondel is faak sawol fertellend observator as talich en byldzjend keunstner. ‘[I]k lit de hannen riede’, ‘ik kear my fan it finster ôf’, ‘ik meitsje ljocht en skriuw’, ‘ik meitsje dy licht hjoed’, ‘ik kleurje dy yn in houtskoalswarte rok’, ‘ik twing ta koele krimp’. Mar somtiden is de ‘ik’ ek it famke fan doe: ‘ik wol sûnder skuon nei skoalle’, ‘ik bin bang foar razende mannen’.

In weromkommend motyf is dat fan it hûs, ek in favoryt fan bygelyks dichter Jabik Veenbaas. It is in ‘net fiksearre hûs’: in hûs dat gefaar rint om te fersakjen om’t de fûneminten net ferstevige binne. Ek hjir in protte oantsjuttingen: it is in ‘swijend hûs’, ‘it hûs docht kâld en ûnferskillich’, ‘gjin grip foar hân of foet dit hûs’, ‘hûs sûnder doarren’, ‘jout ús hûs beskûl’.

It hûs is in metafoar, mar foar wat? It hûs as jins jonkheid, it hûs as it ferline dat de auteur bewarje wol, Obe Postma syn sizzen yndachtich: ‘’t Hat west, it is’? Stiet it hûs foar de poëzij? De 24 fersen ferdield oer sân skiften jouwe har antwurden net samar – of hielendal net – priis. ‘Waskguod strui ik / as suggestje om dy hinne’, seit it fers Skets. En: ‘Myn hân krijt dy net helder’.

Dy ûnbepaaldheid sil guon lêzers fassinearje, mar by oaren miskien ek yrritaasje oproppe. Yn dat ramt komt de klassike esseebondel fan Susan Sontag, Against Interpretation and Other Essays (1966), my yn ’t sin. Wol Kampen ek begripen as ynhâld en betsjutting fierhinne ynruilje foar yndruk en fielen? Dat ferwizingen nei de bûtenwrâld (de maatskippij) folslein ûntbrekke yn de bondel wiist dêr ek op.

Ik soe sizze: helje aansens behalve in healpûn kofje en in pak sâlt ek de nijste Kampen. Ferjit dat boesgroentsje mar. Puzelje sels.